11 listopada

Przedstawiamy w ilustrowanej wersji zapis przygotowanej Akademii z okazji Rocznicy Odzyskania przez Polskę Niepodległości

 

Recytator:

Jeszcze jeden listopad do okna zapukał
Żółtych liści szelestem. I znów nas odszukał.
Nas, zapatrzonych w przeszłość. W dni klęski i chwały
Które nam po przodkach w spuściźnie zostały.

https://www.youtube.com/watch?v=Sh03YXzvDF4

Narrator:

Było to bardzo, bardzo dawno temu – pod koniec XVIII wieku. Polska utraciła niepodległość. Trzej potężni sąsiedzi: Rosja, Prusy i Austria, korzystając z osłabienia naszego kraju podzielili ziemie Polski pomiędzy siebie. Były to rozbiory: I w 1772, II w 1793 i III w 1795 roku. Polska zniknęła z mapy świata, ale pozostała w sercach i umysłach Polaków.

Uczeń:

Hej, nad tą polską ziemią,
Hej, czarne krążą kruki,
Rozerwać chcą Ojczyznę,
Hej na trzy krwawe sztuki!
Tę jedną Katarzyna,
Tę drugą Prusak chwyta,
A ta znów Małopolska,
Na trzeci krzyż przybita.
Zapłaczcie rosa niwy,
Zaszumcie kłosem pola,
Że kraj nieszczęśliwy
Zapadła już niewola.

Narrator:

W 1794 roku pod wodzą Tadeusza Kościuszki próbowano pokonać wojska zaborców.

Recytator:

Wezwał nas do boju
Tadeusz Kościuszko!
Pobiegliśmy naprzód
Jakąś polną dróżką,
Potem były krzewy,
Wzgórze i Moskale…
Kościuszko biegł obok
W bitewnym zapale.

Wskazał nam armaty…
A nasze kosice
Zdobyły te działa!

Wiwat Racławice!…

Narrator:

Insurekcja kościuszkowska zakończyła się klęską, a sam naczelnik powstania trafił do niewoli.

Piosenka
„Bartoszu, Bartoszu”:

Bartoszu, Bartoszu
Oj, nie traćwa nadziei / bis
Bóg pobłogosławi,
Ojczyznę nam zbawi / bis

Z maleńkiej iskierki
Oj wielki ogień bywa / bis
Oj pękną choć twarde
Przemocy ogniwa
/ bis

Tam w górze / bis
Oj spoglądaj do Boga / bis
Większa miłość jego
Niźli przemoc wroga /
bis

Nauczył Kościuszko
Oj pod Racławicami / bis
Jak siekierą, kosą
Rozprawiać z wrogami / bis

https://www.youtube.com/watch?v=KISBkwtrkT0

Narrator:

Prześladowani, na tułaczkę skazani, nie stracili ducha, wierzyli, że Polska odzyska niepodległość. Wielu sławnych ludzi, aby uniknąć prześladowań musiało opuścić Polskę. Jednak i na obczyźnie dokonywali wielkich rzeczy z myślą o Ojczyźnie, wiedzieli, że naród przetrwa.

Uczeń:

Jednym z nich był generał Jan Henryk Dąbrowski. Organizator i dowódca Legionów Polskich powstałych we Włoszech. Legiony Polskie walczyły u boku Napoleona o wolną Polskę. Józef Wybicki napisał pieśń dla wojska, do melodii ludowego mazura, która później została oficjalnie uznana za hymn państwowy.

https://www.youtube.com/watch?v=MyLFTSUWRy8

Uczeń:

Było w tym czasie wiele walk, które dziś nazywamy powstaniami. Ludzie organizowali się w oddziały zbrojne i chwytali za broń. Do walki stawali mężczyźni, a często nawet młodzi chłopcy, którzy tak bardzo pragnęli wolnej Polski, że w walce o nią oddawali swoje życie.

Recytator:

Bywaj, dziewczę zdrowe, ojczyzna mnie woła!
Idę za kraj walczyć wśród rodaków koła!
I choć przyjdzie ścigać jak najdalej wroga,
Nigdy nie zapomnę, jak mi jesteś droga.

Po cóż ta łza w oku, po cóż serca bicie!
Tobiem winien miłość, a ojczyźnie życie!
Pamiętaj, żeś Polka, że to za kraj walka,
Niepodległość Polski to twoja rywalka.

Polska mnie zrodziła, z jej piersi wyssałem
Być ojczyźnie wiernym, a kochance stałym.
I choć przyjdzie zginąć w ojczystej potrzebie,
Nie rozpaczaj dziewczę, zobaczym się w niebie.

Narrator:

Te powstania, to były wielkie próby uczynienia naszego kraju wolnym… W czasie walk setki, tysiące żołnierzy zginęło za wolność Ojczyzny. Niestety, powstanie kościuszkowskie nie powiodło się, upadło również listopadowe. Mimo niepowodzeń Polacy nie poddawali się, wierzyli, że wolność
kiedyś nadejdzie. W końcu wybuchło powstanie styczniowe – ostatnia próba zrzucenia kajdan niewoli.

Piosenka: „Piechota”

Nie noszą lampasów i szary ich strój,
Nie noszą ni srebra, ni złota,
Lecz w pierwszym szeregu podąża na bój
Piechota, ta szara piechota.

Ref.: Maszerują strzelcy, maszerują
Karabiny błyszczą, szary strój,
A przed nimi drzewa salutują,
Bo za naszą Polskę idą w bój.

Idą, a w słońcu kołysze się stal,
Dziewczęta zerkają zza płota,
A oczy ich dumne utkwione są w dal,
Piechota ta szarapiechota.

Ref. : Maszerują …..

Recytator:

Hej, Polaku! Hej, rodaku! Pochwyć oręż w dłoń.
Słodkie blizny dla Ojczyzny, za Moskalem goń!
Niech Moskali stąd oddali polska szabla, krew.
Potem wrócim i zanucim tryumfalny śpiew.

Pieśń Rota

Nie rzucim ziemi, skąd nasz ród.
Nie damy pogrześć mowy,
Polski my naród, polski ród,
Królewski szczep piastowy.

Nie damy, by nas gnębił wróg.

Wszyscy:

Tak nam dopomóż Bóg!
Tak nam dopomóż Bóg!

Recytator:

Do krwi ostatniej kropli z żył
Bronić będziemy ducha,
Aż się zapadnie w proch i pył
Krzyżacka zawierucha.

Twierdzą nam będzie każdy próg.

Wszyscy:

Tak nam dopomóż Bóg!
Tak nam dopomóż Bóg!

Recytator:

Nie będzie Niemiec pluł nam w twarz,
Ni dzieci nam germanił.
Orężny wstanie hufiec nasz,
Duch będzie nam hetmanił.

Pójdziemy, gdy zabrzmi złoty róg.

Wszyscy:

Tak nam dopomóż Bóg!
Tak nam dopomóż Bóg!

Narrator:

Mimo poświęcenia i walk z zaborcami, wszystkie powstania zakończyły się klęską. Nadal naszym krajem rządziły obce mocarstwa, tak było aż do 1914 roku, kiedy wybuchła I wojna światowa. Nasi prześladowcy: Niemcy, Rosja i Austria stali się dla siebie wrogami. Walki między zaborcami dawały Polakom nadzieję na wyzwolenie.

https://www.youtube.com/watch?v=bW1xneiGUH8

Recytator:

Synkowie moi, poszliście w bój,
Jako wasz dziadek, a ojciec mój,
Jak ojca ojciec i ojca dziad,
Co z Legionami przemierzył świat.
Szukając drogi przez krew i blizny
Do naszej wolnej ojczyzny.

Synkowie moi, da nam to Bóg,
Że spadną wreszcie kajdany z nóg.
I nim wy męskich dojdziecie sił,
Jawą się stanie, co pradziad śnił,
Szczęściem zakwitnie, krwią wieków żyzny,
Łan naszej wolnej ojczyzny !

Synkowie moi, lecz gdyby Pan
Nie dał zejść zorzy z krwi naszych ran,
To jeszcze w waszej piersi jest krew
Na nowy świętej wolności śpiew!
I wy pójdziecie, pomni spuścizny,
Na bój dla naszej Ojczyzny!

Narrator:

Polacy potrafili wykorzystać szansę, którą stworzyła historia. W październiku 1918 roku rozpoczął się proces wyzwalania ziem ojczystych spod obcej przemocy.

Recytator:

Piosenka; „Przybyli ułani pod okienko”

Przybyli ułani pod okienko / bis
Pukają, wołają: puść panienko! / bis

– O Boże, a cóż to za wojacy? / bis
– Otwieraj, nie bój się, to czwartacy. /bis

Przyszliśmy napoić nasze konie. / bis
Za nami piechoty pełne błonie. / bis

– O Jezu, a dokąd Bóg prowadzi? / bis
– Warszawę odwiedzić byśmy radzi. / bis

Recytator:

Ułani, ułani
To Ojczyzny dzieci
Jutrzenka wolności
Nad wami zaświeci.

Gra słońce swym blaskiem
W szablach i pałaszach
Przez wiek zniewolona
Teraz znowu nasza!

Ułani, ułani
Malowane dzieci
Będą o was wiersze
Pisali poeci.

Będą o was nucić
Całe pokolenia
Ten zostaje w pieśni
Kto bieg dziejów zmienia.

Ułani, ułani
Złote polskie dzieci
Będziecie legendą
Przez wiele stuleci.

https://www.youtube.com/watch?v=lpBhBxazKmg

Narrator:

W kraju powstało kilka ośrodków władzy, które wymagały zjednoczenia. Dokonał tego Józef Piłsudski, który 11 listopada 1918 roku przejął władzę nad wojskiem i został naczelnikiem Państwa.

Piosenka:
„Pierwsza Brygada”

Legiony to żołnierska nuta,
Legiony to straceńców los.
Legiony to żołnierska buta,
Legiony to ofiarny stos.

Ref.: My pierwsza brygada,
Strzelecka gromada.
Na stos rzuciliśmy
Nasz życia los,
Na stos, na stos!

O, ileż mąk, ileż cierpienia,
A ileż krwi, wylanych łez,
Pomimo to nie ma zwątpienia,
Dodawał sił wędrówki kres.

Ref.: My pierwsza …

https://www.youtube.com/watch?v=EDpKIb3eGk0

Narrator:

Potem jeszcze kilka lat trwało ustalanie nowych granic wolnej już wówczas Ojczyzny. Ale już nigdy, od tamtego ważnego dla nas roku, nasz kraj nie został zniewolony przez obce państwa. A dzisiaj, na każdej mapie Europy widnieją kontury naszego kraju i napis: POLSKA RZECZPOSPOLITA.

Recytator:

Polsko! Nie jesteś ty już niewolnicą!
Łańcuch twych kajdan stał się tym łańcuchem,
Na którym z lochu, co był twą stolicą
Lat sto, swym własnym dźwignęłaś się duchem.

Żadne cię miana nad to nie zaszczycą
Co być nie mogło przez wiek twą ozdobą.
Polsko! Nie jesteś ty już niewolnicą!
Lecz czymś największym czym być można – sobą!

Nie pragniemy wcale, byś była wielka,
Zbrojna po zęby od morza do morza,
I nie chcemy także, by cię uważano
Za perłę świata i wybrankę Boga.

Chcemy tylko domu w twoich granicach
Bez lokatorów stukających w ściany.
Gdy ktoś chce trochę głośniej zaśpiewać
O sprawach, które wszyscy znamy.